Motyle cz.5

Modraszek bagniczek Plebejus optilete

Charakterystyka: Samiec barwy ciemnofioletowej z wąską czarną obwódką. Samica koloru czarnobrunatnego. Nasada skrzydeł posiada fioletowy nalot. Spodnia część tylnych skrzydeł posiada pomarańczową plamkę przy kącie tylnym. Sąsiaduje z nią od zewnątrz granatowa plamka.

Środowisko: Bory bagienne i torfowiska wysokie.

Występowanie: Motyl od czerwca do sierpnia. Gąsienica od sierpnia do czerwca.

Rośliny żywicielskie: Borówka Vaccinium, borówka bagienna Vaccinium uliginosum.

Modraszek dafnid Polyommatus daphnis

Charakterystyka: Wierzch skrzydeł samca jasnobłękitny, posiadający wąską obwódkę brzeżną ciemnej barwy. Samica koloru brunatnego z ciemnymi plamami na żyłce poprzecznej oraz przy zewnętrznym brzegu skrzydła. Również można spotkać samice w kolorze błękitnym i ciemnymi żyłkami. U samic widać wyraźniejsze ząbkowanie na tylnych skrzydłach. Spodnia część skrzydeł u samców jest siwoszary, natomiast szarobrązowy u samic.

Środowisko: Suche i nasłonecznione stoki, podłoża wapienne.

Występowanie: Imago od lipca do sierpnia, zaś gąsienica od kwietnia do lipca.

Rośliny żywicielskie: Groszek Lathyrus, traganek Astragalus, macierzanka piaskowa Thymus serpyllum, cieciorka pstra Coronilla varia, sparceta siewna Onobrychis viciifolia, komonica Lotus.

Modraszek ikar Polyommatus icarus

Charakterystyka: Samiec błękitnofioletowy, samice brunatne z pomarańczowymi plamkami przy zewnętrznym brzegu skrzydeł. Można również spotkać samice z ciemnoniebieskim nalotem przy nasadach. Spodnia część skrzydeł samca jest szara, zaś samic szarobrunatna. Na spodzie przedniego skrzydła występują dwie dodatkowe plamki.

Środowisko: Suche i wilgotne łąki, miedze, ugory, skraje lasów, tereny ruderalne, zarośla, polany leśne, przydroża.

Występowanie: Dwa pokolenia latających motyli. Pierwsze od maja do czerwca, drugie pokolenie od sierpnia do października. Gąsienica występuje od września do lipca.

Rośliny żywicielskie: Wyka Vicia, komonica błotna Lotus uliginosus, komonica pospolita Lotus corniculatus, koniczyna Trifolium.

Modraszek wieszczek Celastrina argiolus

Charakterystyka: Samiec jasnobłękitnej barwy z wąską czarną obwódką. Samica podobnego umaszczenia z nieco szerszą obwódkę przy zewnętrznym brzegu przedniego skrzydła. Spodnia część skrzydeł koloru srebrzystego z drobnymi czarnymi plamkami.

Środowisko: Lasy mieszane, lasy liściaste, zarośla, skraje lasów, wrzosowiska, łąki suche i wilgotne, skraje lasów, zręby, tereny ruderalne, przydroża, parki i ogrody.

Występowanie: Pierwsze pokolenie latających motyli od kwietnia do maja, drugie od czerwca do sierpnia, Gąsienica w dwóch pokoleniach. Pierwsze w czerwcu, drugie od sierpnia do września.

Rośliny żywicielskie: Malina Rubus, szakłak pospolity Rhamnus catharticus, krzuszyna pospolina Frangula alnus, wrzos pospolity Calluna vulgaris.

Karolinka Aix sponsa

Długość ciała: 45 - 48 centymetrów

Masa ciała: 540 - 680 gram

Rozpiętość skrzydeł: 66 - 72 centymetrów

Wygląd: Samiec w szacie godowej pięknie ubarwiony. Na głowie posiada złotozielony pióropusz. Głowa ciemnozielona, policzki oraz górna część szyi liliowa. Dolna część szyi i pierś są biało ubarwione, zaś przednia część piersi kasztanowe z białymi cętkami. Boki ciała upierzone na kolor szarożółty z delikatnymi czarnymi prążkami. Lusterka połyskują kolorem niebieskim, natomiast pióra barkowe, grzbietowe i lotek skrzydłowych czarnozielone, opalizujące kolorem zielonym i niebieskim. Pióra na ogonie barwią się na czarnozielono, dłuższe na pomarańczowo. Sterówki znajdujące się na ogonie czarnozielone, dolne pióra brązowe. Posiada czerwony dziób z czarnym zakończeniem. Nogi są koloru ceglastego, a oczy barwy pomarańczowej. Samica upierzona na szarobrązowo. Również posiada czub na głowie, to jednak jest on mniejszy niż u samca. Głowa samicy szarozielona, oczy otoczone białą obwódką. Grzbiet pokryty brązowymi i szarozielonymi piórami z liliowym połyskiem.  Szyja brązowoszara, podgardle i brzuch białe, przedpiersie białe z z brązowymi plamami. Boki ciała brązowo nakrapiane, zaś lusterka ubarwione są na metaliczną zieleń. Samice są bardzo podobne do mandarynki Aix galericulata.

Lęgi: Samica i samiec karolinki Aix sponsa łączą się w pary zimą. Kaczory intensywnie rywalizują w tym czasie o samicę. Samiec poszukuje aktywnie gniazda oraz asystuje samicy, która wysiaduje jaja. Potomstwem opiekuje się wyłącznie samica. Samce po okresie godów łączą się w oddzielne stada. Stają się wtedy szarobrązowe i podobne do samic. Miejscem na gniazdo mogą być dziuple drzew do 10 metrów nad ziemią lub nawet i wyżej, zagłębienia skalne, bądź też gniazda skrzynkowe stworzone przez człowieka. Samica składa w gnieździe od 13 do 15 jaj. Wysiaduje je do 32 dni, zaś po wykluciu piskląt, zajmuje się nimi 60 dni po wykluciu.

Pożywienie: Rośliny wodne, owoce drzew i krzewów, bezkręgowce, czasem płazy bądź ryby.

Występowanie: Wschodnia część Stanów Zjednoczonych, południowa część Kanady.

Występowanie na Podlasiu: Uciekinier z niewoli (hodowli).



Samica kaczki Karolinki Aix sponsa

Łabędź niemy Cygnus olor

Łacińska nazwa cygnus oraz olor ozanczają łabędzia. Ten władczy i majestatyczny ptak, zatracił swoje "szlacheckie" tytuły na rzecz miejskiego życia. Kiedyś łabędzia niemego Cygnus olor można było spotkać jedynie na niedostępnych jeziorach. Część tych ptaków zaprzestała corocznym wędrówkom na płycizny Bałtyku. W takich warunkach młode łabędzie mają większe szanse na przeżycie, to jednak z drugiej strony, kiedy wcześniej zaczynamy dokarmiać je, to podczas mrozów ludzie zapominają często o ich dokarmianiu. Młode łabędzie giną przez zamarznięcie. 


Długość ciała: 125 - 160 centymetrów

Masa ciała: 6,5 - 15 kilogramów

Rozpiętość skrzydeł: 200 - 240 centymetrów

Wygląd: Majestatyczny i zarazem jeden z największych ptaków zdolnych do lotu. Obie płcie posiadają pomarańczowo - czerwone dzioby z czarnym paznokciem na czubku, to jednak samiec charakteryzuje się obecnością guzowatej narośli koloru czarnego u nasady dzioba. Samice są wyraźnie mniejsze i drobniejsze. Młode łabędzie są brązowo - szare. W Polsce występuje mutacja, polegająca na białym ubarwieniu piskląt i młodych osobników. Dodatkową cechą tej mutacji jest różowa barwa nóg.

Lęgi: Łabędzie nieme pozostają w związku monogamicznym aż do śmierci. Gdy nastaje koniec zimowej pory, ptaki te rozpoczynają swoje gody. Para płynie blisko siebie i przechylają głowy na boki, kłaniają się oraz zanurzają dzioby w wodzie. Kopulacja odbywa się, wtedy kiedy samica nada do tego sygnał. Samiec wchodzi na grzbiet partnerki, tym samym zanurzając ją bardziej w wodzie i trzyma dziobem za szyję. Podczas stosunku partnerka głośno chrapie. Kolejną wykonywaną czynnością poprzez parę jest płynięcie razem tuż obok siebie i pochylanie wdzięcznie głową. Ptaki te posiadają stałe rewiry lęgowe. Gdy samica wysiaduję jaja, to samiec w tym samym czasie broni terenu lęgów. Gniazdo buduje samica z części roślin. W połowie znoszenia jaj samica rozpoczyna ich wysiadywanie. Składa od 5 do 7 jaj o długości około 115 milimetrów. Wysiadywanie trwa do 36 dni. Młode łabędzie osiągają lotność w wieku 130 - 150 dni. Dojrzałość płciową osiągają po 3 latach.

Pożywienie: Głównym pokarmem są rośliny wodne i lądowe. Ponadto żywią się larwami owadów, ikrą ryb, skrzekiem płazów i planktonem.

Występowanie: Wyspy Brytyjskie, północna oraz centralna część Europy, niziny Azji. Występuje sztucznie w USA, Japonii, Nowej Zelandii i południowo - zachodniej Australii. Zimuje na płytkich wodach morskich, nie zamarzających wodach oraz często w miastach.

Występowanie na Podlasiu: Szeroko rozprzestrzeniony.



Samica

Samiec

Młody łabędź w różnych etapach życia

Kaczka krzyżówka Anas platyrhynchos

Kaczka krzyżówka Anas platyrhynchos zasiedla wszelakie rodzaje zbiorników wodnych, ich obrzeża, tereny podmokłe, akceptują sąsiedztwo ludzi. Platyrhynchos wywodzi się z języka łacińskiego i oznacza płaskonosa. Stwierdzono, że krzyżówka może kopulować z ponad dwudziestoma innymi gatunkami kaczek dając różne mieszańce międzygatunkowe. Gniazdują w różnego typu miejscach jak dziuple drzew, dachy niskich budynków, sterty kamieni, kępach krzaków, norkach w ziemi, szczelinach budynków czy w łanie pokrzyw. Krzyżówki są gatunkiem stale zwiększającym swoją populację. Samice potrafią przygarnąć nie swoje pisklę otaczając je niezwykłą opieką i troską.


Długość ciała: 50 - 60 centymetrów

Masa ciała: 750 - 1570 gram

Rozpiętość skrzydeł: 75 - 100 centymetrów

Wygląd: Samica ubarwiona na brązowo. Posiada niebieskie lusterko z metalicznym połyskiem i białą obwódką oraz brązowy dziób. Samiec kaczki ma głowę połyskującą na zielono oraz z białą obrożą na szyi. Dziób żółty. W szacie spoczynkowej wyglądem podobny jest do samicy, jednak odróżnia go żółty kolor dzioba.

Lęgi: Zawierają "małżeństwa" sezonowe i łączą się w pary po widowiskowych tańcach godowych. Toki zaczynają się we wrześniu, tuż po pierwszym pierzeniu i kończą w maju. Wyboru kandydata na odpowiedniego "męża" dokonuje samica. Gestem wskazującym wybranka jest pływanie obok wybranego kaczora i wielokrotne potrząsanie do tyłu głową. Przed zapłodnieniem para kaczek odłącza się od stada i oboje wykonują skłony. Samica kładzie się w poprzek na tafli wody, następnie samiec wsiada na nią z boku i trzyma się piór na szyi kaczki. Po zapłodnieniu dumny kaczor wyprostowuje się i wykonuje rundę honorową wokół swej wybranki. Na koniec oboje kąpią się i strząsają kropelki wody z upierzenia. Gniazdo jest bardzo dobrze ukryte wyścielone źdźbłami traw i puchem. Czasem usytuowane jest w głębi lądu. Lęgi rozpoczynają się od połowy kwietnia do połowy maja. Samica składa od 8 do 12 jaj. Gdy w gnieździe znajduje się więcej jajek, to znak że pochodzą one od wielu samic. Wysiadywanie trwa do 28 dni, po złożeniu ostatniego jaja. Młode osiągają lotność po 50 do 60 dni po wykluciu, zaś płciowość w wieku jednego roku. 

Pożywienie: Odżywiają się praktycznie wszystkim: roślinami rosnącymi w wodzie i na brzegu, nasionami, korzeniami, rybami, robakami, kijankami, ślimakami, czasami żabami. 

Występowanie: Większość kontynentu Eurazji, od Alaski aż po Meksyk. Podgatunki zasiedlają Australię, wyspy Pacyfiku i Madagaskar. Zimowiska znajdują się na zachód lub południe od miejsc lęgowych.

Występowanie na Podlasiu: Wszelkie zbiorniki wodne, cieki, parki.



Samica Krzyżówki Anas platyrhynchos

Samiec w szacie godowej

Samiec w szacie spoczynkowej zmieniający upierzenie

Kormoran Phalacrocorax carbo

Phalacrocorax pochodzi z języka greckiego. Phalakros oznacza łysogłowego, corax wronę/kruka. Carbo pochodzi z języka łacińskiego i oznacza węgiel. Są to ptaki długo żyjące i szybko uzyskujące dojrzałość płciową już w wieku 3 lat. Skorzystał wyraźnie na działalności ludzkiej i biologicznemu zanieczyszczeniu wód. Ryby w czystej wodzie są mniej liczne w gatunki niż zbiorniki o większej trofi. Kormorany wykorzystują nadwyżkę ryb w żyznych wodach, karmiąc swoje potomstwo i zwiększają tym samym swoją populację. Zatem odradza się populacja krajowych kormoranów po spadku w latach siedemdziesiątych. Ostatnio ptaki te postrzegane są przez wędkarzy jak i właścicieli stawów rybnych jako intruzi ze względu na wyjadanie ryb. Innym problemem dla środowiska są ich ostre i palące odchody, które powodują obumieranie drzew.

Długość ciała: 80 - 100 centymetrów

Masa ciała: 1800 - 2800 gram

Rozpiętość skrzydeł: 130 - 160 centymetrów

Wygląd: Duży smukły, ciemno ubarwiony ptak pływający. Dorosłe osobniki na początku sezonu lęgowego posiadają na biało ubarwione takie części ciała jak kark, tył głowy i boki szyi. Z tyłu głowy formuje się czub z piór. Później białe zostają fragmenty stawów biodrowych oraz policzki. Młode osobniki mają praktycznie biały cały brzuch.

Środowisko: Wody słodkie, słone, słonawe i wybrzeża morskie.

Lęgi: Gnieżdżą się na skalistych wyspach, drzewach. Robią to najchętniej w koloniach lęgowych i przy dobrych warunkach kolonia rozrasta się w setki i tysiące par. W kwietniu przystępują do lęgów i składają zazwyczaj od 3 do 4 jaj, chociaż może to być również od 2 do 6 jaj. Wysiadują je 27 - 31 dni, zaś młode opuszczają gniazdo po 50 dniach. Drugie tyle rodzice poświęcają na ich dokarmianie. Gniazdo zbudowane jest z gałęzi, trzcin oraz roślin wyłowionych z wody. Młode pokryte są gęstym i ciemnoszarym puchem. Po usamodzielnieniu się przybierają matową, ciemnobrązową barwę. Średni sukces lęgowy wynosi 1,2 - 1,6 młodego na parę rocznie.

Pożywienie: Odżywiają się praktycznie rybami. Ich zapotrzebowanie wynosi 750 gram ryb dziennie. Są jednymi z ptaków nurkujących, którym pióra przemakają aż do skóry. Jedynie głód zmusza je do nurkowania i pływania w wodzie. Po wyjściu z wody rozpościerają skrzydła i suszą je na powietrzu.

Występowanie: W 6 podgatunkach zasiedlają obszar wszystkich kontynentów z wyjątkiem Ameryki Południowej i Antarktydy. W Polsce obserwować można ich ekspansję w głąb kraju. Próbują nawet zimować w naszym kraju na zbiornikach zaporowych i nie zamarzających odcinkach rzek. W Polsce głównie na Wybrzeżu i Mazurach.

Występowanie na Podlasiu: Północne krańce województwa, zbiornik Siemianówka, Jezioro Zygmunta Augusta, Stawy Dojlidzkie.

Jezioro Czarne Wigierskie

Jezioro Czarne znajduje się w Wigierskim Parku Narodowym, na północny - wschód od Jeziora Wigry. Jest to żyzne jezioro eutroficzne o głębokości powyżej 10 metrów. Północne krańce tego jeziora porastają zespoły szuwarowe zaś południowe las leszczynowo - świerkowy. Główną rośliną tworzącą szuwar wysoki jest trzcina pospolita Phragmites australis. Pałkę wąskolistną Typha angustifolia można spotkać w miejscach bardziej zamulonego dna. Występują tu rośliny wodne takie jak grążel żółty Nuphar lutea, grzybień biały Nymphaea alba, moczarka kanadyjska Elodea canadensis, rdestnice Potamogeton, rogatek sztywny Ceratophyllum demersum. W Jeziorze Czarnym żyje kilka gatunków ryb. Są to między innymi szczupak Esox lucius, ciernik Gasterosteus aculeatus, płoć Rutilus rutilus, ukleja Alburnus alburnus, słonecznica Leucaspius delineatus, karp Cyprinus carpio, różanka Rhodeus sericeus, węgorz Anguilla anguilla, okoń Perca fluviatilis, leszcz Abramis brama. Ślimaki są reprezentowane przez zatoczka Planorbarius, błotniarkę Lymnaea, żyworódki Viviparus, małże racicznice Dreissena polymorpha oraz bagnice Lymnaea. Wodne bezkręgowce występują w postaci pająka topika Argyroneta aquatica, krętaki Gyrynidae i nartniki Gerridae.


Jezioro Czarne