Podlasie - kraina mchu i paproci: Starorzecze Netty (Augustów

Starorzecze (jezioro rzeczne, paleomeander) rzeki Netty znajduje się przy wypływie rzeki z Jeziora Necko. Położenie jeziora rzecznego wskazuje na bliskość osady ludzkiej (miasto Augustów) oraz jej wpływu na rozwijającą się faunę i florę tego zbiornika rzecznego. Starorzeczami nazywa się zbiorniki wodne połączone z rzeką (bądź ciekiem wodnym) w sposób trwały, okresowy lub całkowicie oddzielony od głównego nurtu. Starorzecze Netty połączone jest dwoma ramionami z rzeką, czyli ma połączenie trwałe. Wszystkie jeziora rzeczne zasługują na szczególna ochronę i uwagę, gdyż są ostoją wielu organizmów, a także korytarzami ekologicznymi. Starorzecza mogą powstawać w sposób naturalny bądź też poprzez regulacje rzek. Rzeka naturalna charakteryzuje się krętym biegiem i wieloma meandrami. Poprzez erozję boczną dochodzi do powiększenia meandrów aż do procesu ich zaniku, czyli do tak zwanego " przecięcia szyi meandru". Podobne efekty można uzyskać poprzez prostowanie koryta rzecznego.

Powierzchnia takiego jeziora rzecznego może zależeć od zasobów wodnych w rzece oraz ilości opadów atmosferycznych. Najczęściej są to płytkie zbiorniki do głębokości 3 metrów oraz o wielkości od kilku metrów kwadratowych do kilku hektarów. Opisywane starorzecze posiada głębokość nie większą niż 2 metry z około pół metrową warstwą mułu.

Paleomeandry w szybkim stopniu ulegają zarastaniu, ze względu na niewielkie rozmiary i głębokość. Reagują w sposób dynamiczny na zmiany w środowisku, takie jak zmiana temperatury oraz na zmianę stosunków wodnych otaczających terenów. Ruch i falowanie w jeziorach rzecznych jest zazwyczaj ograniczony. Wody tych jezior są znacznie cieplejsze od wód rzecznych. W takich warunkach (stabilnych) mogą się rozwijać z powodzeniem makrofity (rośliny wodne), glony oraz inne rośliny wód stojących. Są miejscami schronień wielu organizmów, bogatymi żerowiskami, wylęgarną ryb litofilnych, a także zasilają w substancje odżywcze (biogenne) główny nurt rzek, zatrzymują odpływ wody, tworzą barierę geochemiczną dla wód rzecznych, oczyszczającą z nadmiaru substancji biogennych oraz mogą być miejscem tarła dla ryb rzecznych (w naszym wypadku również jeziornych).

Istnieje również wiele zagrożeń tych unikalnych ekosystemów wodnych. Największym z nich jest regulacja i skrócenie biegu rzek, jak również pogłębianie koryta rzecznego. Starorzecza zostają zupełnie oddzielone od rzeki, co skutkuje szybszym zamulaniem i zarastaniem zbiorników. Niektóre jeziora rzeczne bywają odbiornikami zanieczyszczeń bądź też bywają wysypiskami śmieci. Większość ludzi postrzega te zbiorniki jako nieużytki, co należałoby zmienić.

Starorzecze Netty ulega stopniowemu zarastaniu przez rośliny wodne i szuwarowe. Jednak w ubiegłym już lecie koryto tego jeziora rzecznego zostało poszerzone przez "ruch wodny", czyli przepływanie wielu katamaranów i niewielkiego statku. Z jednej strony jest to działanie w dobrym kierunku, chroniące przed zarastaniem, jednak z drugiej strony wody zostają bardziej zanieczyszczone, a ruch powoduje płoszenie gniazdujących i bytujących tutaj ptaków.

W starorzeczu występują takie rośliny wodne jak: trzcina pospolita Phragmites Australis, mięta wodna Mentha aquatica, wierzbownica kosmata Epilobium hirsutum, rdestnica połyskująca Potamogeton lucens, grążel żółty Nuphar lutea, oczeret jeziorny Schoenoplectus lacustris, pałka wąskolistna Typha angustifolia, strzałka wodna Sagittaria sagittifolia i jeżogłówka gałęzista Sparganium erectum. Do zaobserwowanych ptaków w trakcie obserwacji na wodzie zauważono obecność bąka Botaurus stellaris, trzcinniczka Acrocephalus scirpaceus, zimorodka Alcedo atthis, trzciniaka Acrocephalus arundinaceus, wodnika Rallus aquaticus, łyski Fulica atra atra, mewy śmieszki Chroicocephalus ridibundus, a także polującego krogulca Accipiter nisus na mniejsze ptaki skrywające się wśród trzcin. Z pośród wielu latających ważek udało się zidentyfikować trzy gatunki: szablaka krwistego Sympetrum sanguineum, husarza władcę Anax imperator i tężnicę wytworną Ischnura elegans.

Chrońmy takie unikatowe jak ten ekosystemy i nie niszczmy ich. Natura już ich nam nie zwróci!!!

Starorzecze Netty