Przez teren osady Swoboda przebiega część Kanału Augustowskiego wraz ze Śluzą Swoboda. Śluza Swoboda łączy wschodnią część kanału z Jeziorem Studzienicznym i znajduje się w zlewni rzeki Netty. Przed śluzą znajduje się niewielki zbiornik zaporowy Staw Swoboda (Jeziorko Ślepe), z którego wody docierają do Jeziora Studzienicznego poprzez samą śluzę oraz kanał upustowy i upust na progu piętrzącym. Komora śluzy przy stanach normalnych wody posiada różnicę poziomów sięgającą 1,70 metra, natomiast długość użytkowa kanału wynosi 45,77 metra i 5,95 metra. Jezioro Staw Swoboda ma długość 180 metrów, a jego brzegi porasta trzcina pospolita
Phragmites Australis, inne rośliny wodne zbiornika reprezentują: grzybień biały
Nymphaea alba, grążel żółty
Nuphar lutea i osoka aloesowata
Stratiotes aloides. Według legendy nazwa śluzy wzięła się od budujących go więźniów, a także przekopu przechodzącego przez tą równinę. Po zakończeniu wszelkich prac, więźniowie uzyskali wolność, zaś nazwa śluzy miała być tego pamiątką. Na północ od Kanału Augustowskiego znajduje się teren podmokły, biegnąc na południe torfowisko. Fragment Puszczy Augustowskiej okala obrzeża osady oraz nitkę kanału biegnącego dalej na północny wschód. Spotkać tu można mszary, lasy bagienne, turzycowiska i trzcinowiska. Na niewielkiej powierzchni znajdują się tutaj trzy typy torfowisk - niskie, przejściowe i wysokie. Wśród lasów torfowych największą rolę odgrywają subborealne brzeziny bagienne
Thelypteridi -
Betuletum pubescentis oraz olsy
Carici elongatae -
Alnetum. Dominujące gatunki drzew są reperezentowane przez olsze
Alnus, sosny
Pinus, świerki
Picea, brzozy
Betula i leszczyny
Corylus. Do flory występującej na terenie osady Swoboda można zaliczyć krwawnik pospolity
Achillea millefilium, klon zwyczajny
Acer planatoides, dziką różę
Rosa canina, sadziec konopiasty
Eupatorium cannabinum, chrobotek widlasty
Cladonia furcata, płonnik pospolity
Polytichum commune, czermień błotna
Calla palustris, farbownik lekarski
Anchusa officinalis, ostrożeń warzywny
Cirsium oleraceum, posłanek rozesłany
Helianthemum nummularium, czworolist pospolity
Paris quadrifolia, pierwiosnek lekarski
Primula veris, bodziszek cuchnący
Geranium robertianum, trzmielina brodawkowata
Eounymus verrucosus i mąklik otrębiasty
Pseudevernia furfuacea. Faunę reprezentują licznie występujące nartniki
Gerris na powierzchni stawu, głuszec
Tetrao urogallus, zimorodek
Alcedo atthis, zieleńczyk ostrężyniec
Callophrys rubi, rusałka pokrzywnik
Aglais urticae, żaba trawna
Rana temporaria, ropucha szara
Bufo bufo, gągoł
Bucephala clangula, kaczka krzyżówka
Anas platyrhynchos, łabędź niemy
Cygnus olor, jaszczurka żyworodna
Zootoca vivipara, nimfa stawowa
Enallagama cyathigerum, dostojka adype
Argynnis adippe, bursztynka pospolita
Succinea putris, dzik
Sus scrofa, sarna
Capreolus, jeleń szlachetny
Cervus elaphus, natomiast świat grzybów prezentuje muchomor czerwony
Amanita muscaria, maślak zwyczajny
Suillus leteus, koźlarz czerwony
Leccinum auranthiacum, czubajka czerwieniejąca
Chlorophyllum rachodes, muchomor czerwonawy
Amanita rubescens. Nieopodal Śluzy Swoboda znajduje się niewielkie jezioro dystroficzne (jezioro polihumusowe, suchar), które porastają różnego rodzaju mchy, w tym mech płonnik
Polytrichum i torfowiec spiczastolistny
Sphagnum cuspidatum. Ponadto występuje tu rosiczka okrągłolistna
Drosera rotunifolia i przygiełka biała
Rhynchospora alba. Nad brzegami rosną sosny
Pinus i brzozy
Betula.
Chrobotek widlasty Cladonia furcata
Dostojka adype Argynnis adippe
Zieleńczyk ostrężyniec Callophrys rubi
Kanał ulgi doprowadzający wodę do Jeziora Studzienicznego
Ropucha szara Bufo bufo
Staw Swoboda
Jezioro dystroficzne nieopodal osady
Jaszczurka żyworodna Zootoca vivitara
Śluza Swoboda z widokiem na Staw Swoboda
Kanał Augustowski odcinek z Jeziora Studzienicznego - Swoboda
